عفونت ادراری

عفونت دستگاه ادراری(urinary tract infection)

اجزای دستگاه ادراری :

1-کلیه 2-مثانه 3-میزنای(حالب) 4- مجرای ادرای(میزراه)

در اغلب موارد عفونت های ادراری مثانه و مجرای ادراری را درگیر می کنند ولی کلیه و حالب نیز درگیر عفونت می شوند که در صورت درگیری عفونت با شدت بیشتری روی می دهد.
-در اغلب موارد عامل عفونت های ادراری باکتری ها هستند ولی گاها قارچ ها و به ندرت ویروس ها نیز در این نوع عفونت دخیل می باشند و عفونت ویروسی معمولا در افراد با نقص سیستم ایمنی و یا افرادی که به تازگی پیوند عضو انجام داده اند روی می دهد.

-عفونت ادراری شایع ترین نوع عفونت در انسان ها میباشد.

علائم عفونت ادراری در بخش تحتانی دستگاه ادراری

1-سوزش ادرار
2-افزایش تعداد دفعات نیاز به دفع ادرار ولی در عین حال عدم دفع کامل ادرار
3-اضطرار در دفع ادرار
4-وجود خون در ادرار
5-وجود هاله یا کدورت در ادرار
6-بوی تند ادرار
7-درد در ناحیه لگن در خانم ها
8-درد در ناحیه مقعد در آقایان

علائم عفونت در بخش فوقانی دستگاه ادراری

1-تب و لرز
2-تهوع و استفراغ

-عفونت در بخش فوقانی دستگاه ادراری کلیه ها را درگیر می کند که بسیار خطرناک بوده و امکان انتقال عفونت به خون و کاهش فشار خون و به دنبال آن شوک سپتیک و احتمال مرگ وجود دارد.

ریسک فاکتورهای عفونت ادراری

سن بالا : افراد با سنین بالا بیشتر در معرض عفونت ادراری قرار می گیرند.
سکون طولانی مدت در یک وضعیت خاص به دنبال جراحی
سنگ کلیه
سابقه عفونت ادراری
انسداد مجاری ادراری به علل 1-بزرگ شدن پروستات 2-سنگ کلیه 3-توده سرطانی
استفاده طولانی مدت از سوند های ادراری که موجب تسهیل انتقال عفونت باکتریایی به مثانه می شود.
دیابت
بارداری
ضعف سیستم ایمنی
اختلال ساختاری در مجاری ادراری از بدو تولد

ریسک فاکتورهای مضاعف خانم ها برای UTI

1- shorter urethra

آناتومی قرارگیری مجاری ادراری در خانم ها به گونه ای است که سرایت عفونت از نواحی واژن و مقعد به مجرای ادراری بسیار محتمل می باشد و به علت ساختارمجرای ادراری در خانم ها و کوتاه بودن آن سرعت سرایت عفونت از مجرای ادرار به مثانه بسیار بیشتر می باشد.

2- روابط جنسی

حین برقراری روابط جنسی احتمال انتقال عفونت از نواحی اطراف مقعد به مجاری ادراری افزایش می یابد همچنین روابط پرخطر جنسی و روابط دهانی احتمال عفونت ادراری را افزایش می دهند .

3-استفاده از اشکال مختلف spermicide ها (شیاف و کرم واژینال)

این موارد به علت ایجاد تغییر در فلور میکروبی واژن باعث افزایش احتمال عفونت ادراری می شوند

4- استفاده از تجهیزات پیش گیری از بارداری مانند کاندم ها منجر به تحریک مخاط واژن و افزایش احتمال عفونت می شود. به دلیل لزوم استفاده از این محافظ های فیزیکی جهت جلوگیری از انتقال بیماری هایی نظیر ایدز ،هپاتیت و ... و پیش گیری از بارداری جهت کاهش التهاب مخاط واژن و کاهش احتمال عفونت استفاده از ژل لوبریکانت ضروری می باشد. همچنین از کاندوم هایی با پوشش spermicide استفاده نشود.

5-استفاده از دیافراگم (نوعی محافظ فیزیکی جهت پیش گیری از بارداری) سبب کاهش تخلیه ادرار شده و احتمال عفونت ادراری را افزایش می دهد.

6-کاهش میزان استروژن بعد از دوران یائسگی باعث ایجاد تغییر در فلور نرمال واژن شده احتمال عفونت ادراری را افزایش می دهد.

تشخیص عفونت ادراری در بخش تحتانی دستگاه ادراری

-معاینه توسط پزشک

-آزمایش ادرار جهت تشخیص نوع عفونت

-نحوه درست جمع آوری ادرار جهت آزمایش : جمع آوری ادرار باید در اواسط جریان ادرار جهت جلوگیری از ورود احتمالی باکتری ها و قارچ های پوستی به محفظه جمع آوری ادرار و ایجاد اختلال در جواب آزمایش ،انجام شود.

سطح بالای گلبول های سفید در جواب آزمایش ادرار نشان دهنده عفونت ادراری میباشد که از روش های کشت باکتری ها نیز جهت تشخیص نوع باکتری استفاده می شود.

تشخیص عفونت ادراری در بخش فوقانی دستگاه ادراری

در صورت شک پزشک به عفونت در نواحی فوقانی مانند کلیه و حالب تست های CBC(شمارش کامل سلول های خونی) و کشت خون در کنار آزمایش ادراری انجام می شود. آزمایش کشت خون جهت حصول اطمینان از عدم سرایت عفونت به خون انجام می شود.

-عفونت ادراری مزمن (chronic urinary tract infection)

اغلب عفونت های ادراری با مصرف دارو درمان میشوند اما در بعضی افراد این عفونت مزمن می شود . عفونت های مزمن عفونت هایی هستند که به دنبال درمان از بین نمی روند یا مجددا بعد از مدتی باز می گردند. عفونت های راجعه در خانم ها شایع می باشد.

-روش های تشخیصی در موارد عفونت های مزمن ادراری

1-ultrasound : در این روش امواج اولتراسوند از شکم عبور کرده و تصویری از ارگان های مختلف دستگاه ادراری بر روی مانیتور ایجاد می شود .
2-intravenous pyelography : در این روش مواد حاجب به صورت وریدی به بدن فرد تزریق شده ، در دستگاه ادراری تجمع یافته و سپس از طریق امواج ایکس تصویر مورد نظر با تمایز مناسب از دستگاه ادراری ایجاد می شود.
3-cystoscopy : روشی است که طی آن دوربین کوچکی از طریق مجرای ادراری وارد مثانه شده و تصویر روی مانیتور نمایش داده می شود . گاها با این روش نمونه برداری از بافت مثانه هم جهت تشخیص التهاب و نوع توده پس از ارسال به پاتولوژی صورت می گیرد.
4-CT-scan : تصویری با جزئیات بیشتر از دستگاه ادراری ارائه می دهد.

-عفونت ادراری حین بارداری میتواند منجر به افزایش فشار خون و زایمان زودرس شود.
-عفونت ادراری در بارداری باید سریعا درمان شده در غیر اینصورت احتمال انتشار آن به کلیه ها زیاد می باشد.

درمان:

بسته به نوع عفونت درمان دارویی متفاوت میباشد

1-عفونت باکتریایی:آنتی بیوتیک ها مانند ciprofloxacin
2-عفونت ویروسی : داروهای آنتی ویروس cidofovir
3- عفونت قارچی : داروهای ضدقارچ

-روش های تجویز آنتی بیوتیک ها به محل بروز عفونت و شدت آن و شرایط بیمار بستگی دارد. معمولا در عفونت های بخش تحتانی دستگاه ادراری از آنتی بیوتیک های خوراکی و در عفونت های بخش فوقانی دستگاه ادراری از آنتی بیوتیک های وریدی استفاده می شود.

گاهی اوقات باکتری ها به برخی آنتی بیوتیک ها مقاوم شده که این مسئله مقاومت دارویی به علت مصرف بی رویه و فاقد اندیکاسیون آنتی بیوتیک ها در جامعه ما بسیار شایع بوده و خطرات بسیاری را به دنبال دارد. در این موارد آزمایش های کشت ادرار به پزشک ها کمک می کند تا آنتی بیوتیک مناسب جهت رفع عفونت را انتخاب کنند.

-در کنار داروها مکمل هایی مانند cranberry هم جهت پیشگیری از عفونت ادراری در بازار موجود میباشند که می توانند بدون تجویز پزشک هم مصرف شوند .

انجمن اورولوژی ایالات متحده آمریکا استفاده از cranberry را برای افرادی که دچار عفونت های ادراری مکرر می شوند پیشنهاد میدهد، اما اطمینان کامل از اثرگذاری آن مشخص نیست.

-در اولین روزهای مشاهده علائم عفونت ادراری باید به پزشک مراجعه شود در صورت عدم مراجعه به مرور زمان امکان انتقال عفونت به نواحی فوقانی دستگاه ادراری و به دنبال آن سرایت عفونت به خون و شوک سپتیک و مرگ می شود.

روش های پیشگیری از عفونت ادراری:

1-مصرف روزانه 8-6 لیوان آب
2-عدم احتباس ادرار برای مدت های طولانی
3-مراجعه به پزشک جهت بررسی علل بی اختیاری ادرار و مشکلات دفع ادرار
-شیوع عفونت ادراری در خانم ها 30 برابر آقایان میباشد .

-روش های کاهش احتمال عفونت های ادراری در خانم ها

1-خانم ها در دوران یائسگی و پیش از یائسگی با تجویز پزشک از پماد موضعی یا واژینال استروژن استفاده کنند.
2-مصرف روزانه cranberry یا پروبیوتیک های تنظیم کننده فلور نرمال واژن مانند لاکتوباسیلوس به پیش گیری از عفونت ادراری کمک می کند .
-شیاف های واژینال پروبیوتیک ها میتوانند از طریق اصلاح فلور میکروبی واژن از وقوع عفونت های راجعه جلوگیری کنند.


منبع مقاله