تصلب شرایین و درمان آن

تصلب شرایین یا آترواسکلروزیس

این اختلال با باریک شدن دیواره شریان ها به دنبال تجمع پلاک ها در دیواره آن ها همراه می باشد. شریان ها ، رگ های خونی هستند که اکسیژن و مواد مغذی را از قلب به سایر قسمت های بدن منتقل می کنند. با افزایش سن چربی ها ، کلسترول و کلسیم در دیواره شریان ها تجمع یافته و پلاک تشکیل می دهند. تشکیل پلاک ها در شریان ها ،جریان خون در آن ها را با سختی مواجه کرده و این پلاک ها ممکن است در هر شریانی در بدن ایجاد شوند مثلا شریان های اطراف قلب ، پاها ، مغز و کلیه ها و میزان جریان خون و اکسیژن به بافت های مختلف بدن را کاهش می دهند . این پلاک ها همچنین ممکن است شکسته شده و لخته خون ایجاد کنند. آترواسکلروزیس در صورت عدم درمان منجر به حمله قلبی ، سکته مغزی و نارسایی قلب می شود.
آترواسکلروز یک اختلال نسبتا شایع مرتبط با افزایش سن می باشد و روش های پیشگیری و درمان موفقی برای این اختلال ها موجود می باشد.

علائم آترواسکلروزیس

درد در ناحیه قفسه سینه
درد در ناحیه پاها ، بازوها و هر ناحیه ای که عروق آن مسدود شده باشد
گرفتگی عضلات باسن هنگام راه رفتن
تنگی نفس
خستگی
احساس گیجی که در مواقعی رخ میدهد که جریان خون به مغز مسدود شده باشد
ضعف عضلات پا به علت مسدود شدن جریان خون به آن
سر شدن یا بی حسی در یک سمت بدن به دنبال مسدود شدن جریان خون به مغز

دانستن علائم سکته مغزی و حمله قلبی بسیار مهم می باشد زیرا که این دو عارضه به دنبال آترواسکلروزیس رخ داده و نیازمند اقدامات درمانی فوری می باشند.

علائم حمله قلبی

درد قفسه سینه
درد در ناحیه شانه ها ،کمر ،گردن ،بازوها و فک
درد های شکمی
تنگی نفس
تعریق زیاد
احساس گیجی
تهوع و استفراغ
احساس مرگ قریب الوقوع

علائم سکته مغزی

احساس ضعف و بی حسی در صورت و اندام ها
مشکل در صحبت کردن
مشکل در درک مکالمات
اختلال بینایی
عدم تعادل
سردرد شدید و ناگهانی

حمله قلبی و سکته مغزی هر دو از موارد اورژانس پزشکی محسوب شده و نیازمند اقدامات درمانی فوری می باشند.

علل بروز آترواسکلروزیس

تشکیل پلاک ها در شریان ها منجر به سخت شدن دیواره آن ها و ایجاد التهاب در شریان ها و سختی جریان خون به سمت اندام ها شده و موجب می شود که اندام ها اکسیژن مورد نیاز برای انجام عملکرد نرمال خود را دریافت نکنند.

علل شایع تصلب شرایین

کلسترول بالا

کلسترول یک ماده مومی و زرد رنگ است که به طور طبیعی در بدن و همچنین در غذاهای خاصی که می خورید یافت می شود. اگر سطح کلسترول در خون بیش از حد بالا باشد، می تواند شریان ها را مسدود کند و به پلاک سختی تبدیل شود که گردش خون به قلب و سایر اندام ها را محدود یا مسدود می کند.

رژیم غذایی

مهم است که افراد یک رژیم غذایی سالم داشته باشند. انجمن قلب آمریکا AHA توصیه می کند که از یک الگوی غذایی سالم پیروی کنید که بر موارد زیر تاکید دارد:
طیف گسترده ای از میوه ها و سبزیجات

غلات کامل
محصولات لبنی کم چرب
مرغ و ماهی بدون پوست
آجیل و حبوبات
روغن های گیاهی مانند روغن زیتون و آفتابگردان

سایر توصیه های رژیم غذایی:

-از مصرف غذاها و نوشیدنی های حاوی شکر افزوده مانند نوشیدنی های شیرین شده با شکر، آب نبات و دسرها پرهیز شود. انجمن قلب آمریکا بیش از 6 قاشق چای خوری یا 100 کالری شکر در روز را برای اکثر زنان و بیش از 9 قاشق چایخوری یا 150 کالری در روز برای اکثر مردان توصیه نمی کند.

-از غذاهای شور خودداری کنید. سعی کنید روزانه بیش از 2300 میلی گرم سدیم(نمک) مصرف نکنید. در حالت ایده آل، شما نباید بیش از 1500 میلی گرم در روز مصرف کنید.
-از مصرف غذاهای حاوی مقادیر زیادی از چربی های ناسالم مانند چربی های ترانس پرهیز کنید ، آنها را با چربی های غیر اشباع که برای شما بهتر است جایگزین کنید. اگر نیاز به کاهش کلسترول خون دارید، چربی اشباع شده را به 5 تا 6 درصد از کل کالری روزانه کاهش دهیدکه به عنوان مثال این مقدار برای کسی که 2000 کالری در روز مصرف می کند، حدود 13 گرم چربی اشباع شده است.

افزایش سن

با افزایش سن و افزایش فعالیت قلب و عروق در جهت پمپاژ خون در بدن ، دیواره شریان ها به تدریج سفت شده و انعطاف آن ها کم میشود و مستعد ایجاد پلاک در دیواره خود میشوند.

نحوه تشخیص آترواسکروزیس

در صورت مشاهده علائم ، پزشک یک سری معاینات فیزیکی را انجام می دهد این علائم شامل موارد زیر می باشد:

ضربان قلب ضعیف
آنوریسم یا برآمدگی یا گشاد شدن غیر طبیعی یک شریان به دلیل ضعف دیواره شریان
بهبود آهسته زخم، که نشان دهنده محدودیت جریان خون می باشد.
وقتی خون در شریان مسدود شده حرکت می‌کند، صدایی مهیب ایجاد می‌کند

متخصص قلب و عروق صدای قلب فرد را در خصوص تشخیص ضربان قلب غیر طبیعی میشنود و در صورت شک به آترواسکلروزیس تست های بیشتری را برای فرد در نظر میگیرد . این تست ها شامل:

آزمایش خون جهت چک کردن سطح کلسترول خون

سونوگرافی داپلر که با استفاده از امواج صوتی، تصویری از شریان ها در خصوص تشخیص انسداد ایجاد می کند.

شاخص مچ پایی-بازویی : که با مقایسه فشار خون در هر اندام به دنبال انسداد در بازوها یا پاهای شماست

آنژیوگرافی رزونانس مغناطیسی یا آنژیوگرافی توموگرافی کامپیوتری، که تصاویری از شریان های بزرگ بدن شما ایجاد می کند.

آنژیوگرافی قلب، که نوعی تصویر اشعه ایکس از قفسه سینه است که پس از تزریق مواد حاجب رادیواکتیو به سرخرگ های قلب گرفته می شود.

الکتروکاردیوگرام (ECG یا EKG)، که فعالیت الکتریکی در قلب شما را اندازه گیری می کند تا نواحی از بدن باکاهش جریان خون را جستجو کند.

تست استرس یا تست تحمل ورزش، که ضربان قلب و فشار خون شما را هنگام ورزش روی تردمیل یا دوچرخه ثابت کنترل می کند

درمان

توصیه های درمانی در وهله اول شامل تغییرات سبک زندگی مانند کاهش مقدار چربی و کلسترول مصرفی افراد و ورزش بیشتر در خصوص بهبود سلامت قلب و عروق می باشد. در مرحله بعد در صورت عدم درمان ممکن است دارودرمانی و جراحی احتیاج شود.

– داروها می توانند به جلوگیری از تشدید آترواسکلروز کمک کنند. این داروها شامل:
داروهای کاهنده کلسترول خون مانند استاتین ها شامل آتورواستاتین

مهارکننده های آنزیم مبدل آنژیوتانسینACEI که فشار خون را کاهش می دهند
بتا بلاکر ها که ضربان قلب را کنترل می کنند.

داروهای ضد انعقاد مانند آسپرین برای جلوگیری از لخته شدن خون و انسداد عروق

-آسپیرین به ویژه در افراد با سابقه بیماری های قلبی عروقی ناشی از تصلب شرایین مانند حمله قلبی و سکته مغزی موثر می باشد. اگر سابقه بیماری قلبی عروقی آترواسکلروتیک ندارید، فقط در صورتی از آسپرین به عنوان یک داروی پیشگیری کننده استفاده کنید که خطر خونریزی شما کم و خطر ابتلا به بیماری قلبی عروقی آترواسکلروتیک بالا باشد. همیشه ابتدا در مورد رژیم آسپرین با پزشک خود صحبت کنید.

-اگر علائم شدید باشند و بافت های عضلانی و پوست در معرض آسیب باشند ، جراحی لازم است.

جراحی های لازم برای درمان آترواسکلروزیس:

جراحی بای پس، که شامل استفاده از یک رگ از جای دیگری در بدن یا یک لوله مصنوعی برای منحرف کردن خون در اطراف شریان مسدود شده یا تنگ شده است.

درمان ترومبولیتیک، که شامل حل کردن یک لخته خون با تزریق دارو به شریان آسیب دیده است .

آنژیوپلاستی و مداخله عروق کرونراز راه پوست، که شامل استفاده از کاتتر و بالون برای انبساط شریان و گاهی اوقات قرار دادن استنت برای باز نگه داشتن شریان

آترکتومی، که شامل برداشتن پلاک از شریان‌ها با استفاده از یک کاتتر با یک تیغه تیز در یک انتهای آن است.

اندارترکتومی، که شامل برداشتن رسوبات چربی از شریان با جراحی است .

چه کسانی در معرض خطر تصلب شرایین هستند؟

سابقه خانوادگی
ورزش نکردن
فشار خون بالا
سیگار کشیدن
دیابت

کدام تغییرات سبک زندگی به درمان و پیشگیری از تصلب شرایین کمک می کند؟

تغییرات سبک زندگی می تواند به پیشگیری و همچنین درمان آترواسکلروز کمک کند، به ویژه در افراد مبتلا به دیابت نوع 2.

تغییرات مفید در سبک زندگی عبارتند از:

رعایت یک رژیم غذایی سالم که دارای چربی های اشباع و کلسترول کم است
پرهیز از مصرف غذاهای چرب
افزودن ماهی به رژیم غذایی به میزان دو بار در هفته به جای گوشت قرمز
هر هفته حداقل 75 دقیقه ورزش سنگین یا 150 دقیقه ورزش متوسط ​​داشته باشید
ترک سیگار
حفظ وزن متعادل
کنترل استرس
درمان عارضه های ناشی از آترواسکلروزیس مانند افزایش فشار خون ، افزایش کلسترول ، آپنه تنفسی ، چاقی و دیابت

عوارض ناشی از تصلب شرایین

نارسایی قلبی
حمله قلبی
ریتم قلبی نامنظم
سکته مغزی

سایر عوارض:

بیماری عروق کرونر:شریان های کرونر رگ های خونی هستند که اکسیژن و خون را به بافت ماهیچه ای قلب می رسانند.

بیماری عروق کاروتید :عروق کاروتید در گردن میباشند که خون را به مغز می رسانند. این شریان ها ممکن است در صورت ایجاد پلاک در دیواره آنها آسیب ببینند. فقدان گردش خون میتواند میزان جریان خون و اکسیژن به بافت و سلول های مغز را کاهش دهد.

بیماری عروق محیطی:پاها، بازوها و اندام های تحتانی برای تامین خون و اکسیژن به بافت‌هایشان به شریان‌های وابسته هستند. شریان های سفت شده می توانند باعث مشکلات گردش خون در این نواحی از بدن شوند.

بیماری های کلیوی :شریان های کلیوی خون را به کلیه های شما می رسانند. کلیه ها مواد زائد و آب اضافی خون شما را فیلتر می کنند.آترواسکلروز این عروق ممکن است منجر به نارسایی کلیه شود.