سنگ های کلیوی

سنگ های کلیوی

هرساله بیش از نیم میلیون نفر به دلیل مشکلات ناشی از سنگ های کلیوی به اورژانس مراجعه می کنند، به عبارت دیگر از هر 10 نفر یک نفر در طول زندگی دچار سنگ کلیه می شود. درصد احتمال وقوع سنگ های کلیوی برای آقایان 11% و برای خانم ها 9% است. بیماری هایی مثل فشار خون بالا، دیابت و چاقی ممکن است منجر به افزایش ریسک بروز سنگ های کلیوی شود.
زمانی که غلظت مواد دفعی افزایش می یابد کریستال هایی در ادرار شروع به تشکیل شدن می کنند. کریستال ها به یکدیگر می پیوندند و در صورتی که توسط ادرار از بدن دفع نشوند، ساختارهای جامدی تشکیل می دهند.

4 نوع سنگ کلیه وجود دارد: کلسیم اگزالات، اوریک اسید، استرووایت و سیستین.

سنگ کلیه بعد تشکیل ممکن است که در کلیه بماند و یا به سمت مجاری ادراری حرکت کند. بعضی مواقع سنگ های کوچک بدون ایجاد درد خاصی از طریق ادرار از بدن دفع می شوند. ولی سنگ هایی که حرکت نمی کنند، میتوانند باعث تجمع ادرار در کلیه، مثانه، میزراه و میزنای شوند و بدین صورت درد ایجاد شود.

علائم:

بعضی سنگ ها به اندازه یک دانه شن ریز هستند و علامت خاصی ایجاد نمی کنند ولی بعضی دیگر ابعاد خیلی بیشتری دارند و علائم شدیدتری هم ایجاد می کنند.
درد شدید در یک طرف پشت
درد مبهم یا درد شکمی که بهبود نمی یابد
تب و لرز
تهوع یا استفراغ
تکرر ادرار
ادرار کدر و با بوی بد
خون در ادرار
سوزش ادرار
درد بیضه
درد شایع ترین علامت است و از شدت پایین تا درد شدید نیازمند داروی تزریقی می تواند متنوع باشد. درد به دلیل احتباس ادراری همراه اتساع کپسول کلیوی ایجاد می شود و همراه با حرکت سنگ ادامه پیدا می کند. متعاقبا درد سریعا بعد دفع سنگ از بین می رود. در بیشتر موارد سنگ های کلیوی بدون آسیب ولی با درد شدید دفع می شوند. به صورت کلی داروهای ضددرد گزینه درمانی روتین برای سنگ های ریز هستند. در موارد شدیدتر ممکن است نیاز به جراحی باشد.

علل ایجاد :

عدم مصرف مناسب آب و مایعات، عدم ورزش یا ورزش خیلی شدید، اضافه وزن یا مصرف غذاهایی که نمک یا قند بالایی دارند. عفونت و سابقه خانوادگی در بعضی افراد حائز اهمیت است. استفاده خیلی زیاد از فروکتوز می تواند منجر به تشکیل سنگ های کلیوی شود.

انواع سنگ کلیه:

کلسیم اگزالات: رایج ترین فرم سنگ کلیوی که زمانی که کلسیم با اگزالات در ادرار ترکیب می شود ایجاد می شود. عدم استفاده کافی از کلسیم و مایعات می تواند منجر به تشکیل این سنگ ها شود.
اوریک اسید: فرم رایج دیگری از سنگ های کلیوی است. مواد غذایی مثل گوشت قرمز حاوی مقادیر بالایی از پورین هستند. مصرف بالای پورین منجر به تولید بیش از اندازه مونوسدیم اورات می شود که می تواند منجر به تشکیل سنگ های کلیوی شود. تشکیل این سنگ های کلیوی می تواند زمینه ژنتیکی هم داشته باشد.
استروویت: این نوع سنگ ها بروز کمتری دارند و به دلیل عفونت در دستگاه ادراری فوقانی بروز پیدا می کنند.
سیستین: این نوع سنگ ها رایج نیستند و معمولا زمینه ژنتیکی دارند.
تشخیص نوع سنگ به فهم علت ایجاد آن کمک می کند.

درمان:

در صورت بروز علائم به پزشک متخصص اورولوژی مراجعه کنید. توصیه می شود که فرد مقادیر زیادی مایعات استفاده کند. ممکن است به سنگ فرصت داده شود تا از بدن دفع شود و در این حین برای کنترل درد از مسکن ها استفاده شود. ضد درد خط اول برای این مشکل داروهایی مثل کتورولاک و ایبوپروفن در نظر گرفته می شود و در بیمارانی که در خانه قصد استفاده از ضد درد دارند، به دلیل اینکه عملکرد کلیوی بررسی نشده توصیه می شود که اگر پس از 4 ساعت درد بهبود پیدا نکرد به اورژانس و مراکز درمانی مراجعه کنند.علاوه بر این ها ممکن است دارودرمانی صورت گیرد تا از اسیدیته ادرار کم شود. ولی اگر سنگ خیلی بزرگ باشد یا جریان ادرار را مسدود کرده باشد یا اینکه علائم عفونت برقرار باشد با جراحی از بدن خارج می شود. پزشک مربوطه ممکن است داروهایی که باعث تسهیل حرکت سنگ و کاهش مدت زمان دفع آن شود مثل تامسولوسین را نیز تجویز کند.

در صورتی که دفع سنگ کلیه در بیرون از مرکز درمانی شروع شود، چه موقع باید به اورژانس مراجعه کنید ؟
اگر بیش از 8 ساعت است که دفع ادرار نداشته اید.
تب و لرز دارید.
ادرار کدر، همراه بوی بد و خون باشد.
درد افزاینده باشد و مسکن ها جوابگو نباشند.
دچار استفراغ هستید و در عین حال نمیتوانید مایعات استفاده کنید.
بعد یک الی 2 هفته درد از بین نرود.


درد به دنبال بارداری خارج رحمی، گاهی مواقع با درد کلیوی اشتباه گرفته می شود.
درد پریود که گاهی مواقع با درد پهلو خود را نشان می دهد، قبل یا همزمان با شروع قاعدگی خود را نشان می دهد. در مواقعی که فرد به تازگی دچار درد پهلو شده در ابتدا تشخیص افتراقی دیگر مشکلات انجام می گیرد و سپس درد پریود در نظر گرفته می شود.
التهاب آپاندیس با درد و گرفتگی شکمی همراه است ولی به طور کلی خونریزی در ادرار در آن مشاهده نمی شود.
آبله مرغان هم می تواند همراه با درد در پهلو باشد ولی عموما همراه با ضایعات است و خون در ادرار مشاهده نمی شود.

پیامدها:
سنگ های کلیوی ریسک ایجاد مشکلات مزمن کلیوی را بالا می برند. کسانی که دچار سنگ کلیه بوده اند 50% در ریسک ایجاد سنگ دیگری در 5 تا 7 سال اینده هستند.

پیشگیری:

نوشیدن مایعات کافی باعث کاهش غلظت مواد دفعی در ادرار می شود. توصیه بر این است که 12 لیوان آب در طول روز استفاده شود. مواد و ترکیبات قندی باید به حداقل مقدار ممکن خود برسد. میوه و سبزیجات بیشتری مورد استفاده قرار گیرد چرا که باعث می شود ادرار کمتر اسیدی باشد. زمانی که ادرار کمتر اسیدی باشد، احتمال تشکیل سنگ های کلیوی نیز کمتر می شود. استفاده از پروتئین های حیوانی می تواند باعث اسیدی شدن ادرار شود. از نمک کمتری استفاده کنید. در صورت اضافه وزن، وزن کم کنید، اما رژیم های کاهش وزنی که حاوی پروتئین حیوانی بالایی هستند می توانند ریسک ایجاد سنگ کلیه را افزایش دهند.



منبع مقاله