ویتامین های محلول در چربی (ویتامین آ)

ویتامین A چیست؟

ویتامین آ یک ویتامین ویتامین محلول در چربی است که به صورت طبیعی در بسیاری از مواد غذایی یافت می شود. این ویتامین برای بینایی، سیستم ایمنی و سلامت دستگاه تولید مثل بسیار مهم است. ویتامین آ (vitamin A)  همچنین در عملکرد سالم قلب، شش ها و کلیه ها نقش دارد.
ویتامین آ به دو نوع تقسیم می شود. اولین نوع آن که در گوشت قرمز و سفید و لبنیات یافت می شود، به عنوان ویتامین آ از قبل ساخته شده شناخته می شود. نوع دوم این ویتامین که در محصولات گیاهی، میوه ها و سبزیجات یافت می شود به عنوان پیش ساز ویتامین آ شناخته می شود که رایج ترین فرم آن در مکمل های غذایی یا غذاها، بتاکاروتن است.

بدن من به چه میزان از ویتامین آ نیاز دارد؟

میزان مورد نیاز ویتامین آ به عواملی مانند سن و جنس مربوط است. در جدول زیر میزان توصیه شده ویتامین آ مورد نیاز در سنین مختلف بر حسب واحد بین المللی و با فرض دریافت بتاکاروتن از طریق مکمل های رژیمی آمده است.
به خاطر داشته باشید که لازم نیست هر روز دقیقاً مقدار توصیه‌شده ویتامین A را دریافت کنید. کافیست میانگین ویتامین A مصرفی شما که طی چند روز یا یک هفته دریافت می‌کنید نیاز کلی شما را تامین کند.

 

رده سنی	میزان توصیه شده بر حسب واحد بین المللی
بدو تولد تا 6 ماهگی	1300  IU
نوزادان 7 تا 12 ماه	1600  IU
کودکان 1 تا 3 ساله	1000 IU
کودکان 4 تا 8 ساله	1300  IU
کودکان 9 تا 13 ساله	2000  IU
پسران 14 تا 18 ساله	3000 IU
دختران 14 تا 18 ساله	2300 IU
مردان بزرگسال	3000 IU
زنان بزرگسال	2300 IU
زنان باردار	2500 IU
زنان در دوره شیردهی	4300 IU

 

ویتامین آ را از طریق مصرف کدام مواد غذایی می توان تامین کرد؟

ویتامین آ به طور طبیعی در بسیاری از مواد غذایی یافت می شود. نکته مهم در تامین ویتامین ها و مواد معدنی این است که رژیم غذایی متنوعی داشته باشید. موارد زیر می توانند به تامین ویتامین آ مورد نیاز شما کمک کنند.

• گوشت قرمز یا جگر گاو ( البته توجه داشته باشید که این مواد غذایی به دلیل کلسترول بالا باید بسیار محدود باشد)
• برخی از انواع ماهی مانند سالمون
• سبزیجات برگ سبز یا سبزیجات با رنگ های نارنجی، زرد و سبز مانند بروکلی، هویج و کدو تنبل
• میوه هایی مانند زردآلو، طالبی و انبه
• لبنیات

 

آیا من میزان کافی از ویتامین آ را دریافت می کنم؟

 
هر چه تغذیه فرد تنوع بیشتری داشته باشد احتمال اینکه میزان مناسب از ویتامین آ را دریافت کند بالاتر می رود. اما گروه های خاصی از افراد علیرغم تغذیه مناسب و متنوع ممکن است در معرض ابتلا به کمبود ویتامین آ باشند.
از جمله این افراد می توان به دسته های زیر اشاره کرد

• نوزادان نارس معمولا تا یک سالگی در معرض این کمبود هستند
• نوزادان، کودکان، زنان باردار و زنان در زمان شیردهی مخصوصا در کشورهای در حال توسعه
• افراد مبتلا به سیستیک فیبروزیس

کمبود ویتامین آ چه علایمی را باعث می شود؟

اگرچه کمبود ویتامین آ در کشورهای توسعه یافته نادر است ولی در کشورهای در حال توسعه مانند ایران شایع است. رایج ترین علامت این کمبود در کودکان و زنان باردار نوعی از خشکی چشم به نام زروفتالمیاست. افراد مبتلا به زروفتالمیا، در نور کم قادر به دیدن نیستند. چنانچه این عارضه درمان نشود ممکن است به نابینایی بیانجامد.

آیا ویتامین آ می تواند مضر باشد؟

جواب این سوال مثبت است. ویتامین آ اگر بیش از اندازه مصرف شود موجب بروز عوارض جدی می گردد.
مصرف بیش از حد این ویتامین ( که غالبا در مکمل های مختلف تغذیه ای یافت می شود)، موجب سرگیجه، تهوع، سردرد، کما و یا حتی مرگ می شود. مصرف بیش از حد این ویتامین در زنان باردار ممکن است به جنین صدمه جدی وارد کند یا حتی منجر به سقط جنین گردد. در صورت مصرف مکمل های غذایی حتما میزان ویتامین آ و نوع آن را در نظر گرفته از مصرف همزمان چند مکمل غذایی که حاوی ویتامین آ هستند خودداری کنید.
اغلب مکمل های بارداری و شیردهی، به جای فرم فعال یا از پیش ساخته شده ی ویتامین آ، حاوی بتاکاروتن یا پیش ساز ویتامین آ هستند که در بارداری ایمن شناخته می شود. لیکن در مصرف این نوع از ویتامین آ نیز حتما با پزشک و داروساز خود مشورت نمایید.

تداخلات ویتامین آ

ویتامین آ با موارد زیر تداخل دارد:

• ارلیستات Orlistat دارویی ست که از طریق کاهش جذب چربی ها در کاهش وزن به کار می رود. مصرف این دارو ممکن است مانع جذب ویتامین های محلول در چربی از جمله ویتامین آ شود.
• ویتامین آ در مصرف همزمان با داروهای ضد انعقاد ممکن است ریسک خونریزی را افزایش دهد.
• داروهایی که عوارض کبدی ایجاد می کنند در مصرف همزمان با ویتامین آ ممکن است باعث افزایش ریسک سمیت کبدی شوند
• داروهای موسوم به رتینوئید (مانند آداپالن، ایزوترتینوئین، ترتینوئین، بکساروتن و...) چنانچه با ویتامین آ مصرف شوند ممکن است ریسک افزایش بیش از حد سطح خونی این ویتامین را به دنبال داشته باشند.  
• در صورت مصرف هرگونه دارو، مکمل غذایی و فرآورده های سنتی و طبیعی، پیش از مصرف مکمل های حاوی ویتامین آ با پزشک و داروساز خود مشورت کنید.

مقاله پیشنهادی
محصولات اختصاصی اطفال