بیماری های دستگاه گوارش فوقانی

بیماری های دستگاه گوارشی فوقانی

1. GERD

رفلاکس  معده چیست؟

بیماری رفلاکس معده به مری یا GERD یک اختلال گوارشی است که بر حلقه عضلانی بین مری و معده تاثیر می گذارد. این حلقه اسفنکتر تحتانی مری (LES) نامیده می شود.

اگر رفلاکس داشته باشید، ممکن است دچار سوزش سر دل یا سوء هاضمه اسیدی شوید.
در بیشتر موارد، می توانید علائم GERD خود را از طریق رژیم غذایی و تغییر سبک زندگی کاهش دهید. اما برخی از افراد ممکن است به دارو یا جراحی نیاز داشته باشند.

 

دلایل رفلاکس چیست؟

رفلاکس به معنای برگشت یا بازگشت است. رفلاکس معده زمانی است که آنچه در معده شما وجود دارد به مری شما باز می گردد.

در هضم طبیعی، LES شما باز می شود تا غذا وارد معده شما شود. سپس بسته می شود تا غذا و آب اسیدی معده به مری شما باز نگردد. رفلاکس معده زمانی اتفاق می افتد که LES ضعیف باشد یا زمانی که نباید، شل شود. این شل شدن  اجازه می دهد تا محتویات معده به سمت مری برود.

ریسک فاکتورهای رفلاکس چیست؟

مطالعات اخیر نشان می دهد که GERD در نوزادان و کودکان بیشتر از آنچه پزشکان تصور می کردند شایع است. می تواند باعث استفراغ شود که بارها و بارها اتفاق می افتد. همچنین می تواند باعث سرفه و سایر مشکلات تنفسی شود.

برخی از پزشکان معتقدند که فتق هیاتال ممکن است LES را ضعیف کرده و احتمال رفلاکس معده را افزایش دهد. فتق هیاتال زمانی اتفاق می افتد که قسمت فوقانی معده از طریق سوراخ کوچکی در دیافراگم به سمت قفسه سینه حرکت می کند (وقفه دیافراگمی). دیافراگم عضله ای است که شکم را از قفسه سینه جدا می کند. مطالعات اخیر نشان می دهد که سوراخ در دیافراگم به حمایت از انتهای تحتانی مری کمک می کند.
بسیاری از افراد مبتلا به فتق هیاتال مشکل سوزش سر دل یا ریفلاکس نخواهند داشت. اما داشتن فتق هیاتال ممکن است به محتویات معده اجازه دهد راحت‌تر به مری رفلاکس کند.

(سرفه، استفراغ، زور زدن، یا فعالیت بدنی ناگهانی می تواند فشار را در شکم شما افزایش دهد و منجر به فتق هیاتال شود. بسیاری از افراد سالم در سنین 50 سال و بالاتر، یک بیماری کوچک دارند. اگرچه معمولاً یک بیماری میانسالی است، اما فتق هیاتال افراد در هر سنی را تحت تاثیر قرار می دهد.)
* فتق هیاتال معمولاً نیازی به درمان ندارد. اما اگر فتق در خطر خفه شدن یا پیچ خوردگی باشد، ممکن است لازم باشد که جریان خون قطع شود.
همچنین اگر همراه با GERD شدید یا ازوفاژیت (التهاب مری) دارید، ممکن است نیاز به درمان آن داشته باشید. پزشک شما ممکن است جراحی را برای کوچکتر کردن فتق یا جلوگیری از خفه شدن انجام دهد.

چندین مورد دیگر می تواند احتمال ابتلا به GERD را افزایش دهد:

• اضافه وزن یا چاق بودن
• بارداری
• تاخیر در تخلیه معده (گاستروپازیس)
• بیماری های بافت همبند مانند آرتریت روماتوئید، اسکلرودرمی یا لوپوس

علایم رفلاکس چیست؟

شایع ترین علامت  GERD ، سوزش سر دل (سوء هاضمه اسیدی) است. معمولاً مانند درد قفسه سینه ای است که از پشت سینه شروع می شود و به سمت گردن و گلو حرکت می کند. بسیاری از مردم می گویند احساس می شود غذا به دهان باز می گردد و طعم اسید یا تلخی از خود به جا می گذارد.

سوزش، فشار یا درد سوزش سر دل می تواند تا 2 ساعت طول بکشد. اغلب بعد از خوردن غذا بدتر می شود. دراز کشیدن یا خم شدن نیز می تواند منجر به سوزش سر دل شود. بسیاری از افراد در صورت ایستادن یا مصرف یک آنتی اسید که اسید را از مری خارج می کند، احساس بهتری دارند.
مردم گاهی اوقات درد دل درد را با درد بیماری قلبی یا حمله قلبی اشتباه می گیرند، اما تفاوت هایی نیز وجود دارد. ورزش ممکن است درد بیماری قلبی را بدتر کند و استراحت ممکن است آن را تسکین دهد.
درد سوزش سر دل ،کمتر با فعالیت بدنی همراه است.

اما شما نمی توانید تفاوت را تشخیص دهید، بنابراین در صورت داشتن هرگونه درد قفسه سینه فورا به دنبال کمک پزشکی باشید.

علاوه بر درد، ممکن است شما علایم  زیر را نیز داشته باشید :

• حالت تهوع
• بوی بد دهان
• مشکل در تنفس
• بلع سخت 
• استفراغ
• ساییدگی مینای دندان
• توده ای در گلو

درمان رفلاکس و اقدامات خانگی:

هدف از درمان GERD کاهش میزان رفلاکس یا کاهش آسیب به پوشش مری ناشی از مواد رفلکس است.

• آنتی اسیدها
• مسدود کننده های H2 (کاهش تولید اسید) : شامل فاموتیدین و سایمتیدین و ...
• مهارکننده های پمپ پروتون (PPI)( مسدود کننده های اسید قوی تر که همچنین به بهبود بافت آسیب دیده مری کمک می کند): شامل  امپرازول و پنتوپرازول و لانسوپرازول و ...
• پروکینتیک

رژیم غذایی و تغییر سبک زندگی

تغییرات متعددی وجود دارد که پزشکان به شما پیشنهاد می کنند در سبک زندگی خود ایجاد کنید تا به کاهش علائم GERD کمک کنید.

• اجتناب از غذاها و نوشیدنی ها محرک ها
• وعده های کوچکتر بخورید
• آهسته غذا بخورید
• غذای خود را کاملا بجوید
• سیگار نکشید
• سرتان را بالا بگیرید
• در وزن سالم بمانید

عوارض بیماری رفلاکس

گاهی اوقات GERD منجر به عوارض جدی می شود:

• زخم مری: اسید معده مری شما را می خورد تا زمانی که زخم باز ایجاد شود. این زخم ها اغلب دردناک هستند و ممکن است خونریزی کنند. آنها می توانند بلعیدن را سخت کنند.
• تنگی مری : اسید معده به قسمت تحتانی مری شما آسیب میرساند و باعث ایجاد بافت اسکار می شود. این بافت اسکار تا جایی ایجاد می شود که داخل مری را باریک می کند و بلع غذا را سخت می کند.
• بیماری Barrett مری
• مشکلات ریوی

تشخیص رفلاکس 

• آندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی و بیوپسی
• تصویربرداری اشعه ایکس از دستگاه گوارش فوقانی
• مانومتری مری(مانومتری، عملکرد اسفنکتر تحتانی مری و ماهیچه های مری را برای حرکت عادی غذا از مری به معده آزمایش می کند.)

2. بیماری زخم پپتیک (PUD)

 بیماری زخم پپتیک با پارگی در پوشش داخلی دستگاه گوارش (GI) به دلیل ترشح اسید معده یا پپسین مشخص می شود. به لایه عضلانی اپیتلیوم معده گسترش می یابد. معمولا در معده و دوازدهه پروگزیمال رخ می دهد.
بیماری زخم پپتیک (PUD) یک اختلال گوارشی شایع است که عموماً به آسیب معده اسیدی در معده، دوازدهه، دیورتیکول مکل یا مری اشاره دارد. 

 

دلایل زخم معده چیست؟

بیشتر مطالعات در مورد PUD بر عفونت هلیکوباکتر پیلوری (H. پیلوری)  و داروهای  NSAID  متمرکز بود که بر بیماری های گوارشی مانند PUD و گاستریت تأثیر می گذارد.
(با این حال، افرادی که آلوده به هلیکوباکتر پیلوری نیستند، PUD دارند و بسیاری از افراد آلوده به هلیکوباکتر پیلوری دچار PUD نمی شوند.)
زخم معده به عوامل خطر مختلفی غیر از عفونت هلیکوباکتر پیلوری از جمله ویژگی های اجتماعی اقتصادی، محیطی و روانی و سایر عوامل بالقوه مرتبط است.
مطالعات متعدد در مورد ویژگی‌های جمعیت شناختی و زخم معده عوامل خطر مختلفی مانند سن، تحصیلات پایین، وضعیت اجتماعی-اقتصادی پایین یا حقوق پایین، ازدحام اعضای خانواده، بیکاری، تنش زناشویی، منظم بودن وعده‌های غذایی و  نخوردن صبحانه، سیگار کشیدن، مصرف زیاد الکل، شاخص توده بدنی بالا (BMI)، بی خوابی ، داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs)، دردهای اسکلتی عضلانی، سردرد، استرس روانی و فیزیکی و زخم معده قبلی را شناسایی کرده‌اند.
به عنوان مثال، یک عامل خطر مهم برای PUD، کشیدن سیگار است.(سیگار کشیدن یک عامل خطر برای زخم مزمن فعال یا PUD بدون علامت در جهان است.)

 علایم زخم معده

• خونریزی 
• کمبود اشتها 
• کاهش وزن
• درد در ناحیه بالای دستگاه گوارش
• سوزش سر دل

عوارض و مشکلات زخم معده چیست ؟

PUD یکی از عواملی است که منجر به سندرم خستگی مزمن می شود.
سوء هاضمه، يکي از شکايت های شايع گوارشي است که در ۹/ ۲ تا ۲۹ درصد از جمعیت بزرگسالان کشور گزارش شده است.
این ناراحتی در اکثر موارد به دلیل بيماريهاي عملکردي یا نشانگان سوء هاضمه ایجاد می شود، ولی در ۳/ ۱ موارد به دلیل زخم های پپتیک، ازوفاژیت و سرطان ها و دیگر ضایعات قسمت های فوقانی گوارشی به وجود می آید که تشخیص و درمان به موقع آنها ضروری است.
چالش های مهم در مراقبت از بیماران با سوء هاضمه شامل تعیین زمان مناسب جهت اندوسکپی، جایگاه درمان های دارویی کاهنده اسید، محرک حرکتی، درمان های گیاهی، و جایگاه درمان ریشه کنی هلیکوباکتر پیلوری می باشند. در نظر گرفتن سن، وجود علایم هشدار، شیوع هلیکوباکتر پیلوری در جامعه
به طور کلی در بیماران بالاتر از 45 سال، با داشتن علائم هشدار و عدم پاسخ به درمان های ریشه کنی و کاهش دهنده اسید آندوسکوپی تشخیصی و برای بقیه بیماران درمان علامتی توصیه می شود. با توجه به نتایج ضد و نقیض در تاثیر درمان ریشه کنی در کاهش علایم بیماران با نشانگان سوء هاضمه، ریشه کنی هلیکوباکتر پیلوری تنها برای بیماران با سوء هاضمه درد غالب یا شبیه به زخم توصیه می شود. 
با توجه به اهمیت تشخیص و درمان به موقع سرطان معده در این بیماران در دسترس بودن اندوسکوپی ارزان قیمت در مراکز دولتی برای بیماران بالاتر از ۴۵ سال توصیه می شود. در مناطق با شیوع بالای سرطان معده و مری انجام اندوسکوپی در سنین پایین تر نیز توصیه می شود
سوء هاضمه، یا بدگواری(ديس پپسي) يکي از شکايت های شايع گوارشي مي باشد که عمدتا به دلیل بيماريهاي عملکردي و بی خطر قسمت هاي فوقاني دستگاه گوارشي ایجاد می شود، ولي زخم های پپتیک و سرطان معده و مري نيز با همین شکایت مراجعه می کنند. از طرفی با تكيه بر تاريخچه بيماري و علایم باليني به تنهايي نمي توان بين بيماريهاي عملکردي و زخم یا سرطان معده تفاوت گذاشت. به دلیل شیوع بالا و تنوع عوامل ایجاد کننده، ارزيابي بالینی و مراقبت از اين ناراحتي بار اقتصادي عظيمي را برای جوامع مختلف ايجاد نموده است.

درمان زخم معده

درمان در سوء هاضمه بر اساس علایم می باشد.
بیمارانی که از سوزش سردل شکایت دارند بهتر است با بلاک کننده های پمپ پروتئین درمان شوند.

• آنتی اسیدها
• مسدودکننده های گیرنده هیستامین(H2)
• فاموتیدین و سایمتدین و ...
• مهارکننده های پمپ پروتئین(PPI )
• امپرازول و پنتوپرازول و لانسوپرازول و ...
• درمان آنتی بیوتیکی ویژه در صورت شناسایی H.pylori

چه زمانی آندوسکوپی کنیم؟ و نکات مربوط آن :

1-سن بالاتر از 55  و علائم هشدار  و عدم جواب به درمان ریشه کنی یا کاهنده ی اسید
2- سابقه ي مصرف قرص آهن، آنتي بيوتيک ها، آسپرين و داروهاي ضدالتهابي غيراستروئيدي، کلسيم آنتاگونيست ها، تئوفيلين و بي فسفونات ها و غيره که می توانند باعث سوء هاضمه شوند باید مد نظر قرار گیرد.
3-  در بیمار با سوء هاضمه بدون علائم هشدار همراه با سابقه زخم پپتیک و عفونت هلیکوباکتر پیلوری، بررسی مجدد عفونت و درمان آن در صورت نیاز بر اندوسکوپی ترجیح دارد.
4- در افراد مبتلا به سوء هاضمه که پاسخ به درمان تجربی بدون اندوسکوپی رضايت بخش نباشد، قبل از انجام آندوسکوپی باید وجود بيماري هاي عضوي را که با سوء هاضمه همراه هستند (مانند سيروز بدون علامت،
پانکراتیت ، روده تحريک پذير، ریفلاکس اسيد به مري، سلياک و بيماري هاي التهابي روده باید مورد بررسی قرار داد.
5- سابقه سرطان معده یا مری در بستگان درجه اول، یا برای بیمارانی که در مناطق با شیوع بالای سرطان معده و مري زندگی می کنند، در تمامی راهنماهای بالینی آندوسکوپی و نمونه برداری توصیه شده است.
 

فاموتیدین زاگرس دارو 

کاربرد فاموتیدین

درمان مشکلات گوارشی

اشکال دارویی فاموتیدین

قرص فاموتیدین 20 میلی گرم و 40 میلی گرمی

فاموتیدین برای درمان زخم معده (معده و اثنی عشر)، ازوفاژیت فرسایشی (سوء هاضمه یا سوزش معده) و بیماری ریفلاکس معده به مری (GERD) استفاده می شود  . همچنین برای درمان شرایط خاصی که اسید زیادی در معده وجود دارد (به عنوان مثال، سندرم زولینگر-الیسون، نئوپلازی غدد درون ریز متعدد) استفاده می شود.

فاموتیدین متعلق به گروهی از داروهایی است که به عنوان آنتاگونیست های گیرنده H2 هیستامین یا بلوکرهای H2 شناخته می شوند. با کاهش میزان اسید تولید شده توسط معده عمل می کند.
 

تداخلات دارویی قرص فاموتیدین

تداخلات دارویی ممکن است عملکرد و تأثیر قرص فاموتیدین را تغییر دهد یا باعث افزایش ریسک بروز عوارض جانبی آن شود. بنابراین برای مصرف قرص فاموتیدین، لیست تمام داروهایی که مصرف می‌کنید اعم از داروهای تجویزی و غیر تجویزی (گیاهی، مکمل و …) را با پزشکان در میان بگذارید.

• داروهای آزول مانند ایتراکونازول و کتوکونازول
• آتازاناویر، دلاویردین و داساتینیب
• پازوپانیب
• داروهای آنتی اسید دیگر مانند سیمتیدین، نیزاتیدین دیگوکسین
• تیزانیدین و داروهای مهارکننده مغز استخوان

عوارض فاموتیدین 

مصرف قرص فاموتیدین همراه با داروهایی که اسید معده را خنثی می‌کنند مانند شربت‌های معده (آلومینیوم ام جی اس، منیزیم هیدروکساید و …) باعث کاهش اثر این دارو می‌شود
همه داروها ممکن است عوارض جانبی ایجاد کنند. اما بسیاری از مصرف‌کنندگان نیز هیچ نوع عارضه‌ای بروز نمی‌دهند. یکسری از عوارض نیز بعد از گذشت مدت کوتاهی از مصرف دارو، از بین می‌روند.
در صورت بروز عوارض زیر فوراً به پزشک خود اطلاع دهید:
تغییرات ضربان قلب همراه با گیجی شدید، درد و سفتی مفاصل، به ویژه اگر با تب، خستگی غیرطبیعی و ادرار تیره رنگ همراه باشد. تغییرات خلق و خو، خونریزی آسان.
عوارض شایع: سردرد، گیجی، یبوست یا اسهال

مکانیسم عملکرد فاموتیدین

فاموتیدین یک آنتاگونیست رقابتی گیرنده H هیستامین (H2RA) است که به گیرنده های H واقع در غشای قاعده جانبی سلول جداری در معده متصل می شود و به طور موثری فعالیت های هیستامین را مسدود می کند. فعالیت فارماکولوژیک آن با سرکوب غلظت اسید و حجم ترشح معده باعث مهار ترشح معده می شود. فاموتیدین ترشح اسید پایه و شبانه معده را مهار می کند و همچنین حجم معده، اسیدیته و ترشح تحریک شده توسط غذا، کافئین، انسولین و پنتاگاسترین را کاهش می دهد.

موارد منع مصرف داروی فاموتیدین 

فاموتیدین برای استفاده در بیماران مبتلا به حساسیت شدید به خود فاموتیدین یا هر جزء از فرمولاسیون منع مصرف دارد. حساسیت متقاطع H2RAs مشاهده شده است. بنابراین، فاموتیدین نباید در بیماران با سابقه حساسیت به سایمتیدین تجویز شود. علاوه بر این، اگر بیمار هنگام بلع غذا، استفراغ همراه با خون، یا مدفوع خونی یا سیاه دچار مشکل و یا درد می شود، از قرص های بدون نسخه نباید استفاده شود. این قرص های بدون نسخه نیز باید توسط بیمارانی که به سایر داروهای کاهنده اسید حساسیت دارند، نارسایی کلیوی دارند یا در حال حاضر سایر داروهای کاهنده اسید مصرف می کنند، استفاده نکنند.

کاربرد قرص فاموتیدین  و دوز مصرفی در هر مورد:

بالغین:
 در زخم اثنی عشر(دوازدهه):
درمان مورد حاد: 20 mg خوراکی هر 12 ساعت یا 40 mg  خوراکی موقع خواب  برای 8 هفته
برای درمان نگهدارنده: 20 mg  خوراکی موقع خواب

زخم خوش خیم معده :
40mg  خوراکی موقع خواب تا 8 هفته

بیماری رفلاکس معده:
20 mg خوراکی  هر 12 ساعت  تا 6 هفته

شرایط بیش از حد ترشح اسید معده :
  20mg  خوراکی هر 6 ساعت

سوزش سردل :
10-20 mg هر 12 ساعت

کودکان :
در زخم معده :
1-17 سال : 0. 5mg/kg خوراکی موقع خواب ؛میتوان تا 1mg/kg یکبار در روز موقع خواب هم استفاده کرد ، ولی نباید از 40 mg بیشتر باشد.

در رفلاکس :
زیر 3 ماه:0.5mg/kg  خوراکی یکبار در روز
3تا 12 ماه :  0.5mg/kg   خوراکی هر 12 ساعت
1 تا 17 سال با یا بدون التهاب معده و زخم : 0.5mg/kg    دوبار در روز برای 6 تا 12 هفته

در سوزش سر دل :
زیر 12 سال توصیه نمیشود.
بالای 12 سال :  10-20 mg هر 12 ساعت
 

امپرازول  زاگرس دارو

شکل دارو: قرص های 20mg

جزء دسته داروهایی است که پمپ هیدروژن را مهار می کنند و در واقع اجازه تولید اسید معده را نمی دهند.
امپرازول در مواردی که اسید معده سرکش می شود و بیش از حد تولید می شود کاربرد دارد همچنین در رفلاکس معده و درمان هلیکوباکتر و یا برای کاهش عوارض گوارشی سایر داروها استفاده می شود.
توجه به این نکته مهم است که امپرازول نمی تواند اسید موجود در معده را خنثی کند بنابراین برای درمان سریع سوزش معده کاربرد دارد.

مکانیسم اثر امپرازول

اين دارو با مهار پمپ K+/H+/ATPase باعث مهار توليد اسيد در معده مي گردد.
مهار کننده های پمپ پروتون ترشح اسید معده را از طریق مهار سیستم آنزیمی هیدروژن - پتاسیم آدنوزین تری فسفات در سلول های مخاطی معده مهار می کنند.

منع مصرف امپرازول 

در بیماران مشکوک به سرطان معده مصرف این دارو ممنوع است.

عوارض جانبی امپرازول 

سیستم اعصاب مرکزی: سردرد، سرگیجه
پوستی: راش پوستی
گوارشی: درد شکمی، اسهال، تهوع، نفخ، استفراغ، رفلاکس، یبوست
عصبی، عضلانی و اسکلتی: کمردرد، ضعف
تنفسی: عفونت مجاری تنفسی فوقانی، سرفه

تداخلات دارویی امپرازول

داکومیتینیب، داساتینیب، دلاویردین، ارلوتینیب، نلفیناویر، نراتینیب، پازوپانیب، پکسیدارتینیب، ریلپیویرین، گیاه علف چای، ولپاتاسویر ،مشتقات بیس‌فسفونات، داکسی‌سایکلین، ترکیبات آهن، ایتراکونازول، کتوکونازول (سیستمیک)، لدیپاسویر، مزالامین، مولتی ویتامین/ مینرال (حاوی آ، دی، ای، کا، فولات و آهن)
تداخل با غذا:
درمان طولانی‌مدت (بیش از دو سال) ممکن است به اختلال در جذب ویتامین B12 و کمبود آن منجر شود.

هشدار های امپرازول

اين دارو بايد در بيماران مبتلا يا داراي سابقه ابتلاي به بيماري مزمن كبدي، با احتياط مصرف گردد.

توصیه های دارویی امپرازول

1. در صورت بروز سوءهاضمه، اسهال و كهير طي درمان، به پزشك مراجعه شود.
2. در صورت اثبات وجود سرطان معده از مصرف اين دارو بايد خودداري گردد.
3. كپسول دارو بايد بلافاصله قبل از غذا و ترجيحاً در صبح مصرف شود.

 کاربرد ها و  دستور مصرف داروی امپرازول

در زخم معده برای بالغین:
40mg یکبار در روز خوراکی ،4 تا 8 هفته

 در درمان هلیکو باکترپیلوری  همراه با یک آنتی بیوتیک : 40 mg  یکبار در روز ، به مدت 14 روز
در درمان هلیکو باکترپیلوری  همراه با دو آنتی بیوتیک :  20 mg  دوبار در روز ، به مدت 10 روز

در سندرم Zollinger–Ellison : 60mg  یکبار در روز ، حتی تا چندسال
در زخم روده بزرگسالان : 20mg روزانه  تا 4 هفته و در بعضی موارد تا 8هفته