چگونه با اصلاح سبک زندگی از مغز خود محافظت کنیم؟

بیماری پارکینسون امروزه به یکی از چالش‌های بزرگ سلامت جهانی تبدیل شده است. این بیماری اکنون یکی از شایع‌ترین اختلالات عصبی محسوب می‌شود و پس از بیماری آلزایمر، در رتبه دوم قرار دارد. آمارهای جهانی هشداری جدی می‌دهند: تعداد افراد مبتلا به پارکینسون در ۲۵ سال گذشته بیش از دو برابر شده و به ۸.۵ میلیون نفر رسیده است. پیش‌بینی‌های نگران‌کننده نشان می‌دهد که این رقم تا سال ۲۰۵۰ می‌تواند به ۲۵ میلیون نفر افزایش یابد.
در حال حاضر، علم پزشکی درمان‌هایی را ارائه می‌دهد که تنها می‌توانند علائم بیماری را مدیریت کنند، اما متأسفانه هنوز هیچ درمان قطعی برای کُند کردن روند پیشرفت بیماری وجود ندارد. دقیقاً به همین دلیل است که تمرکز بر پیشگیری اهمیت حیاتی پیدا می‌کند. تحقیقات مداوم در حال آشکار کردن عوامل خطری است که به سبک زندگی و محیط ما مربوط می‌شوند و خوشبختانه بسیاری از آن‌ها قابل تغییر و اصلاح هستند.
در این مقاله، به بررسی دقیق راهکارهای علمی و عملی برای کاهش ریسک ابتلا به پارکینسون می‌پردازیم.
۱. قدرت محافظتی کافئین موجود در قهوه و چای
شاید نوشیدن یک فنجان قهوه یا چای در صبح تنها یک عادت روزمره به نظر برسد، اما تحقیقات نشان می‌دهد که این کار می‌تواند یک استراتژی دفاعی برای مغز باشد. مصرف هر دو نوشیدنی قهوه و چای با کاهش خطر ابتلا به بیماری پارکینسون مرتبط دانسته شده است.
مکانیسم اثرگذاری این نوشیدنی‌ها تا حد زیادی به محتوای کافئین آن‌ها مربوط می‌شود. کافئین نقش موثری در کاهش «استرس اکسیداتیو» و همچنین کاهش «التهاب» در مغز ایفا می‌کند. از آنجا که استرس اکسیداتیو و التهاب از عوامل زمینه‌ساز تخریب سلول‌های عصبی هستند، مصرف متعادل این نوشیدنی‌ها می‌تواند به حفظ سلامت سیستم عصبی کمک کند.
۲. خطرات پنهان در خشکشویی
بسیاری از ما بدون آگاهی از مواد شیمیایی مورد استفاده در فرآیندهای صنعتی، در معرض آن‌ها قرار می‌گیریم. یکی از این مواد خطرناک، «تری ‌کلرو اتیلن» (TCE) است؛ یک حلال صنعتی که مدت‌ هاست در فرآیند خشکشویی لباس‌ها استفاده می‌شود.
تری کلرو اتیلن به عنوان یک ماده سرطان‌زا شناخته می‌شود و تماس با آن با بروز انواع خاصی از سرطان مرتبط است. اما خطرات آن به همین جا ختم نمی‌شود؛ این ماده می‌تواند باعث آسیب به اندام‌های تولید مثل، سیستم ایمنی و به‌ ویژه سیستم عصبی شود. بنابراین، آگاهی از روش‌های شستشوی لباس و کاهش استفاده از خشکشویی‌هایی که از مواد قدیمی و پرخطر استفاده می‌کنند، اقدامی هوشمندانه است.
۳. نقش تغذیه و آفت‌کش‌ها: اهمیت محصولات ارگانیک
ارتباط بین سموم کشاورزی و سلامت مغز انکارناپذیر است. مطالعات متعدد نشان داده‌اند که قرار گرفتن در معرض سطوح بالای آفت‌کش‌ها با افزایش خطر ابتلا به بیماری پارکینسون مرتبط است.
در این میان، انتخاب‌های غذایی ما می‌توانند تفاوت بزرگی ایجاد کنند. تغییر رژیم غذایی به سمت مصرف محصولات ارگانیک، که در تولید آن‌ها از سموم خاصی استفاده نمی‌شود، تأثیرات مستقیم و سریعی بر بدن دارد. تحقیقات نشان داده‌اند که با مصرف محصولات ارگانیک، تنها در عرض چند روز، میزان نشانگرهای زیستی (Biomarkers) آفت‌کش‌ها در ادرار کاهش می‌یابد. این موضوع نشان می‌دهد که بدن به سرعت به حذف منابع سمی پاسخ مثبت می‌دهد.
۴. آب سالم: سدی در برابر سموم محیطی
آب آشامیدنی یکی از مسیرهای اصلی ورود سموم به بدن است و می‌تواند حاوی آفت‌کش‌ها و مواد شیمیایی صنعتی مانند همان ماده خطرناک TCE باشد.
چرخه انتقال این سموم به این صورت است که آفت‌کش‌های استفاده شده در مزارع، باغ‌ها و حیاط منازل به آب‌های زیرزمینی یا سیستم‌های آب سطحی نفوذ کرده و نهایتاً وارد چرخه تأمین آب آشامیدنی می‌شوند. کارشناسان و متخصصان سلامت اکیداً پیشنهاد می‌کنند برای کاهش این مواجهه ناخواسته، استفاده از فیلترهای تصفیه آب را در برنامه خانگی خود بگنجانید.
۵. سبک زندگی فعال و رژیم غذایی کامل
علاوه بر حذف فاکتورهای خطر محیطی، بدن ما برای مبارزه با بیماری‌ها به تقویت نیاز دارد. تحقیقات نشان می‌دهد که ورزش متوسط تا شدید ممکن است خطر ابتلا به پارکینسون را کاهش دهد. همچنین، الگوی تغذیه‌ای متمرکز بر غذاهای کامل و فرآوری‌نشده (Whole foods) می‌تواند به عنوان یک عامل محافظتی قدرتمند عمل کند.

نتیجه‌گیری
اگرچه آمار رشد پارکینسون نگران‌کننده است، اما پیام علم امروز امیدبخش است: ما در برابر این بیماری بی‌دفاع نیستیم. بسیاری از عوامل خطر با اقداماتی که امروز انجام می‌دهیم قابل خنثی‌سازی هستند. با اصلاحات ساده‌ای مانند استفاده از فیلتر آب، دقت در مصرف مواد غذایی، دوری از مواد شیمیایی صنعتی و داشتن فعالیت بدنی، می‌توانیم گامی بلند در جهت حفظ سلامت مغز خود برداریم.